راهکارهای افزایش تعاملات تجاری با افغانستان

از سوی دیگر، مسوولان ایران بر توسعه روابط اقتصادی با افغانستان که ناشی از شناخت صحیح شرایط منطقه‌ای و موقعیت خاص کشور افغانستان تاکید دارند. بر این اساس و در شرایطی که مردم آن کشور بیش از گذشته در رنج و محنت به سر می‌برند و نیازمند کمک‌های بشردوستانه تجار و صنعتگران ایرانی برای رفع کمبودهای بازار هستند، امید به توسعه و افزایش روابط بسیار محتمل است.

در این میان، قدرت‌های بین‌المللی و منطقه‌ای از جمله کشورهای چین، روسیه، پاکستان، ترکیه و قطر بعضا رفتارهای سیاسی متفاوت از گرایش‌های اقتصادی و تجاری با افغانستان را دنبال می‌کنند و به نوعی روابط تجاری خود را با حاکمان جدید به صور مختلف گسترش می‌دهند و در عمل به دنبال حذف رقبای تجاری در این کشور هستند.

بر این اساس نوع رفتار ایران به لحاظ سیاسی و اقتصادی در راستای تقویت بخشی از حاکمیت افغانستان گام بر می‌دارد که تضمین کننده آزادی‌های اجتماعی و مذهبی و منافع گروه‌های مختلف در این کشور باشد و شاید روابط اقتصادی و تجاری دو کشور محرک و کمک کننده به ارتباطات بیشتر دیپلماتیک و در نهایت رسیدن به سطح قابل قبولی از روابط سیاسی و امنیتی دو کشور باشد.

 از سوی دیگر، محدودیت‌های ناشی از عدم امکان واردات محصولات معدنی و کشاورزی به دلیل حمایت از تولید داخل و شرایط قرنطینه در ایران موجب نارضایتی دولت‌های ادواری افغانستان و حاکمان جدید آن کشور است؛ به‌طوری‌که سایه محدودیت بر توسعه روابط تجاری به دلیل تراز تجاری به شدت مثبت ایران با افغانستان سایه افکنده و به ویژه در دوره کنونی و محدودیت‌های ارزی کشور افغانستان ناشی از بلوکه شدن دارایی‌های آن کشور و خروج سرمایه به صورت ارز از افغانستان، شرایط سخت و دشواری را پیش روی آن کشور قرار داده است. البته اقدامات خوبی از طرف ایران در جهت بهبود روابط تجاری به ویژه در حوزه واردات از افغانستان در دست پیگیری است.

در حال حاضر رسیدن به توافق کلی اقتصادی و تجاری در قالب تهاتر میان دو کشور دوست و همسایه ایران و افغانستان می‌تواند ضامن ایجاد و توسعه روابط گسترده و درازمدت، با توجه به ظرفیت‌ها و محدودیت‌های دو کشور باشد. بدیهی است تهاتر صادرات مواد غذایی در قبال واردات مواد معدنی از طیف انواع سنگ‌ها و عناصر کمیاب و پرمصرف، شرایط را برای افزایش اشتغال در داخل کشور و ارتقاء و بهبود سطح مبادلات تجاری مهیا می‌کند و این امر قبل از آن‌که کشورهای رقیب، قراردادها و فعالیت‌های خود را در افغانستان و با حاکمان جدید گسترش نداده‌اند، می‌بایست پیگیری و برنامه‌ریزی شود.

کشت فراسرزمینی در زمین‌های بکر و حاصل‌خیز و آب فراوان می‌تواند جایگزین تامین حق‌آبه ایران از این کشور و تسهیل کننده افزایش واردات از افغانستان و بهبود تراز تجاری میان دو کشور و استفاده مشترک شود.

 صنعت گردشگری سلامت با اشتغال و مهارت زیاد و امکانات مناسب و اقبال کشورهای همسایه به شرایط پزشکی و درمانی ایران و از سوی دیگر، خروج بخشی از پزشکان و امکانات درمانی از افغانستان شرایط بسیار دشواری را برای مردم این کشور فراهم کرده است. در این شرایط با هدف تسهیل و تسریع و نیز کاهش هزینه‌های درمانی اتباع افغانستانی در ایران لازم است زیرساخت‌های نرم افزاری موضوع در ایران فراهم شود.

بدیهی است محدودیت‌های ناشی از حضور اتباع افغانستانی در هند و ارجحیت امکانات و تجارب عالی کادر درمانی در ایران نزد مردم افغانستان می‌تواند شرایط ویژه و منحصر به فردی برای اصلاح ساختارهای گردشگری سلامت و جهش صادرات در بخش خدمات درمان در کشورمان فراهم کند.

ایجاد امکانات مناسب لجستیکی در مرزهای کشورمان با افغانستان از جمله امکانات رفاهی و دسترسی‌های جاده‌ای، امکانات گمرکی، تامین پرسنل ماهر به همراه کاهش هزینه‌های تردد خودروهای صادراتی و ترانزیتی می‌تواند موجب افزایش حجم مبادلات تجاری میان دو کشور شود که در دستور کار استان قرار دارد.

پیگیری رویدادهای تجاری از جمله ایجاد مراکز تجاری و برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی میان دو کشور و جذب و اعزام هیات‌های تجاری در افزایش سطح مبادلات تجاری نقش راهبردی دارد.

بازسازی قطعه سوم و اجرای قطعه چهارم پروژه خط آهن خواف و هرات به توسعه روابط تجاری و تامین کالا از طریق چابهار کمک شایانی خواهد کرد و موجب گسترش ترانزیت با کشورهای آسیای میانه می‌شود. اجرای پروژه منطقه ویژه اقتصادی دوغارون، ضمن تسهیل امور تجاری در این مرز می‌تواند نسبت به جذب سرمایه‌گذاری خارجی به ویژه از کشور افغانستان کمک شایانی کند و سرمایه‌گذاری مشترک در این منطقه به توسعه رابطه تجاری و اقتصادی و صادرات بیشتر کمک خواهد کرد.

ایجاد زمینه‌های لازم به‌منظور روابط بانکی و صرافی از طریق ایجاد بانک مشترک میان دو کشور می‌تواند موجب اطمینان فعالان اقتصادی و تسهیل امور تجاری شود. همچنینف برقراری تفاهم‌نامه همکاری میان سازمان‌های استاندارد دو کشور، آموزش پرسنل اداره نورم استاندارد افغانستان و تدوین استانداردها در افغانستان به منظور پذیرش استانداردهای ایران توسط دولت افغانستان می‌تواند کمک موثری به توسعه و بهبود روابط تجاری کند.