مساعدت مشورتی به مودیان

بخشنامه‌های متعدد مالیاتی سبب شده بسیاری از فعالان اقتصادی در امور مربوط به این حوزه، کجدار و مریز رفتار کنند و طبیعتا در این میان، استفاده از نظرات تخصصی مشاوران این حوزه می‌تواند در عملکرد بهتر آنها موثر باشد.

برهمین اساس، اتاق بازرگانی به عنوان پارلمان بخش خصوصی در بخشی از خدماتی که به اعضای خود می‌دهد، ارائه مشاوره در بخش مالیات را هم گنجانده است. کم‌وکیف این مشاوره‌ها را از «سیدمصطفی شامل»، مشاور مالیاتی اتاق بازرگانی مشهد می‌پرسیم:

• از چگونگی ارائه مشاوره مالیاتی اتاق بازرگانی به فعالان اقتصادی بگویید.

مشاوره‌ای که در حوزه امور مالیاتی به فعالان اقتصادی ارائه می‌شود را می‌توان به دو حوزه «مالیات بر عملکرد» و «مالیات بر ارزش افزوده» تقسیم‌بندی کرد. مالیات بر عملکرد شامل معافیت‌های مالیاتی از قبیل معافیت مالیاتی 141 قانون مالیات‌های مستقیم است که مربوط به صادرات کالا و خدمات است. علی‌رغم این‌که قانون‌گذار اعلام کرده صادرات کالا و خدمات مشمول مالیات نیست؛ از سال 1397 به بعد براساس قوانین بودجه، صادرکنندگان مکلفند ارز حاصل از صادرات را به چرخه اقتصادی کشور برگردانند.

اگر ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی برنگردد، علی‌رغم این‌که صادرات صورت گرفته؛ کار فعال اقتصادی فروش داخلی محسوب می‌شود و باید بابت آن مالیات بپردازد و مالیات بر ارزش افزوده‌ای که در داخل کشور پرداخت کرده هم به او مسترد نخواهد شد. این مساله برای صادرکنندگانی که کالاهایشان را به افغانستان یا کشورهای آسیای میانه به صورت ریالی صادر می‌کنند، مشکلات عدیده‌ای ایجاد کرده است؛ چراکه بانک مرکزی اعلام کرده صادرات ریالی وجود ندارد. این درحالیست که همگان بر این مساله واقفند که 90درصد صادرات به کشورهای همجوار استان خراسان رضوی مانند افغانستان با ریال انجام می‌شود و این مساله سبب شده صادرکننده نتواند از مزایای معافیت‌های مالیاتی و استرداد ارزش افزوده استفاده کند.

• در حوزه مالیات بر ارزش افزوده چه مشکلاتی وجود دارد؟

در زمینه مالیات بر ارزش افزوده هم برای برخی کالاها در ماده 12 قانون مالیات قدیم و در ماده 9 قانون مالیات فعلی که از 13 دی‌ماه اجرایی شده است، تغییراتی به وجود آمده است؛ به طور مثال، در گذشته در بحث حمل‌ونقل بار معافیتی نداشتیم که این مساله برای شرکت‌های حمل‌ونقلی بسیار مشکل‌ساز شده بود و خوشبختانه در قانون جدید، به طور کلی حمل‌ونقل بار و مسافر به طور کلی از مالیات بر ارزش افزوده معاف شده‌اند؛ البته بخش حمل‌ونقل هوایی اعم از حمل بار و مسافر مشمول مالیات خواهند بود.

• بخشنامه‌های قانونی و ابطال بخشی از آنها چه تاثیری بر عدالت مالیاتی دارد؟

زمانی که یک ماده قانونی در مجلس تصویب می‌شود و شورای نگهبان آن را تایید می‌کند، در روزنامه رسمی کشور به عنوان قانون درج می‌شود و به پشتوانه آن قانون، بخشنامه‌ها، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌هایی توسط دستگاه ناظر مانند سازمان امور مالیاتی صادر می‌شود که این بخشنامه‌ها، هدف و منظور قانون‌گذار را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. مشکل این است که در سال‌های بعد که فعالان اقتصادی از آن دستورالعمل‌ها به دیوان عدالت اداری شکایت می‌کنند، آن بخشنامه و دستورالعمل ابطال می‌شود؛ اما ابطال آن بخشنامه از زمان صدور رای دیوان به بعد خواهد بود.

به بیان دیگر، مبالغی که مودیان در سال‌هایی که بخشنامه غلط در کشور ساری و جاری بوده، پرداخت کرده‌اند، پس از ابطال بخشنامه، به آنان برنخواهد گشت و از زمان صدور ابطال بخشنامه توسط دیوان به بعد است که بخشنامه مذکور از حیز انتفاع خارج می‌شود. در این حوزه مشکلات زیادی برای فعالان اقتصادی حادث می‌شود.

• فعالان اقتصادی چگونه از مشاوره‌های اتاق استفاده می‌کنند؟

اتاق بازرگانی در راستای وظیفه ذاتی خود که حمایت از فعالان اقتصادی است، مشاوره‌هایی را در حوزه‌های مختلف و در زمان‌های مقرر ارائه می‌کند. در روزهای شنبه از ساعت 7.5 تا 9 صبح در ساختمان شماره یک اتاق بازرگانی مشهد و روزهای سه شنبه از ساعت 17 تا 19 در ساختمان شماره 2 مشاوره مالیاتی را به فعالان اقتصادی ارائه می‌دهیم. علاوه بر این، به بسیاری از افراد، مشاوره تلفنی هم ارائه می‌شود.

• ناآگاهی فعالان اقتصادی به قوانین و بخشنامه‌های مالیاتی چقدر به آنها ضربه می‌زند؟

باید گفت که جهل به قانون رافع مسوولیت نیست، بخشی از مشکلات فعالان اقتصادی ناشی از آن است که مدیر مالی یا حسابدار مجموعه به قوانین و بخشنامه‌ها آگاه نیست که از این بابت صاحبان کسب‌وکار متضرر می‌شوند؛ اما نکته مهم آن است که ممیزان و ماموران مالیاتی هم که کار رسیدگی به دفاتر، حساب‌ها، اسناد و مدارک مودیان را بر عهده دارند، اشراف کاملی به بخشنامه‌ها ندارند و اغلب به صورت سلیقه‌ای با قوانین برخورد می‌کنند. چنان‌که بعضا ممیزان مالیاتی در یک مورد خاص معافیت مالیاتی را به مودی اعطا می‌کنند؛ اما در مورد پرونده مشابه و خاص در حوزه مالیاتی دیگر از مودی، مالیات مطالبه می‌شود.

• چه راهکاری برای افزایش آگاهی مودیان مالیاتی وجود دارد؟

دوره‌های آموزشی که اتاق بازرگانی برای فعالان اقتصادی تدارک دیده است، قطعا می‌تواند در افزایش سطح آگاهی آنان موثر باشد. درخواست ما این است که فعالان اقتصادی، مسوول مالی خود را به حضور در کلاس‌های آموزشی ملزم کنند. این جلسات به صورت ادواری و دائمی در حال برگزاری است؛ فعالان اقتصادی یا نمایندگان آنها باید در این کلاس‌ها حضور داشته باشند؛ چراکه قوانین در حال تغییر است. به طوری که قانون مالیات بر ارزش افزوده از 13 دی ماه تغییرات زیادی داشته است.

مهم‌تر آن‌که اعضای فعالان اقتصادی در زمان تنظیم اظهارنامه مالیاتی و تنظیم اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده، حتما با مشاوران اتاق در این حوزه تماس داشته باشند و مدارک مربوطه را فراهم کنند تا ما بتوانیم مشاوره لازم را به آنان ارائه دهیم.

•  
• روند اعتراض به مالیات تعیین شده چگونه است و اتاق چه نقشی در پیگیری اعتراض‌ها دارد؟

از زمانی که برگه تشخیص مالیات به مودی ابلاغ می‌شود، او حق اعتراض دارد تا پرونده‌اش به هیات حل اختلاف مالیاتی ارجاع داده شود. لذا ضروری است که فعالان اقتصادی قبل از مراجعه به هیات‌های حل اختلاف، با مشاوران اتاق بازرگانی در تماس باشند. ما به فعالان اقتصادی کمک می‌کنیم که لایحه اعتراضی خود را مستند به قوانین و بخشنامه‌ها تنظیم کنند.

 نکته مهم‌تر آن‌که در هیات‌های حل اختلاف مالیاتی هم نمایندگان اتاق بازرگانی حضور دارند که می‌توانند در روز مقرر از حقوق مودیان در هیات‌ها دفاع کنند تا عدالت مالیاتی برقرار شود.