گردشگری و خانه‌مسافرها در شهر مشهد

در حال حاضر نیز با توجه به شرایط همه‌گیری کرونا، انتخاب زائرین و گردشگران، اقامتگاه‌هایی است که یا خدمات ایمن ارائه کنند یا امکان طبخ غذا و نظافت محل اقامت مطلوب میهمانان با حداقل تعامل یا تماس با سایر افراد فراهم باشد بنابراین تغییری قابل توجه در انتخاب نوع اقامتگاه برای گردشگران ورودی به شهر مشهد و البته بسیاری از مقاصد گردشگری به وجود آمده است. در این خصوص هتل‌ها یا اقامتگاه‌های دارای استانداردهای بالاتر بهداشتی و البته بر اساس آمار با هزینه پایینتر بیشتر مطلوب زائرین شهر مشهد است. در این بین خانه‌مسافرها به عنوان اقامتگاه‌هایی با امکان آزادی عمل برای گردشگران به ویژه گردشگران ورودی در قالب گروه‌های کوچک یا خانوادگی، علاوه بر مقرون به صرفه بودن، اختیار عمل بیشتری برای هزینه‌های غذا و زمان صرف غذا ایجاد می‌نماید و مطلوب‌تر است.

پیش از سال 1386 اقامتگاه‌های شخصی، شناسایی و ساماندهی نشده‌ بودند و در صورت بروز مشکل برای میهمانان و یا حتی مالکین این اقامتگاه‌ها، مرجع رسمی برای رسیدگی وجود نداشت. بنابراین به منظور مدیریت بهینه و ساماندهی اقامتگاه‌های فعال در این بخش و با هدف کاهش مشکلات امنیتی و حقوقی و ایمنی، اولین دستورالعمل کشوری ساماندهی اقامتگاه‌های غیر رسمی تحت عنوان "منازل خصوصی و استیجاری در سال 1386 با هدف تأمین امنیت و آرامش گردشگران متقاضی اقامت در مراکز خصوصی تدوین شد و استان خراسان‌ رضوی نیز یکی از استانهای مرجع برای اجرا این دستوالعمل بود. با توجه به اینکه اغلب گردشگران و زائرین ورودی به شهر مشهد که با خودروی شخصی به این مقصد زیارتی سفر می‌کنند اقدام به چادرزدن در مکان‌های اسکان موقت همچون پارک‌های احداث شده در مبادی ورودی اقدام می نمایند یا با تمام ممنوعیت‌های اعلام شده، در حاشیه برخی معابر اصلی شهر  گذران می‌کنند، ساماندهی و معرفی رسمی این نوع اقامتگاه‌ها برای بهره‌برداری گردشگران بیش از پیش اولویت پیدا نمود. بر اساس آمار اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان خراسان رضوی، تاکنون بیش از 4500 واحد اقامتی غیر رسمی در شهر مشهد شناسایی‌شده که هر ساله 600 واحد از این نوع متقاضی دریافت پروانه معتبر برای فعالیت در این نوع کسب و کار می‌باشند، بر اساس آمار ارائه شده از سوی مرجع نظارتی از این تعداد 933 واحد ساماندهی شده اند که تعداد 682 واحد با 13220 اتاق و 30252 تخت، دارای مجوز رسمی بوده‌ اند.

علاوه بر تنوع این اقامتگاه‌ها که در انواع مختلف ويلا، آپارتمان و سوئيت و به عنوان اقامتگاه‌ خانگى، کسب و کار می‌کنند، گاهی كاركرد نيمه تجارى به معنای حضور مالک در بخشی از محل اقامت در کنار برخی از این سکونتگاه‌ها که کارکرد تجارى کامل دارند شرایط پرداخت هزینه کمتر و به دور از محدودیت‌های قانونی را برای متقاضیان به ویژه در ایام پيك سفر به مشهد، فراهم می‌نماید. این نوع اقامتگاه‌ها به دلیل قرابت بیشتر ساکنین دائمی با ساکنین موقت آن، می‌تواند عامل انتقال یا انتشار بیماری‌های واگیردار چون کرونا باشد که ضرورت نظارت و کنترل بیمار نبودن ساکنین دائمی این واحدها، کنترل عدم ابتلای متقاضیان اسکان موقت و نیز ضدعفونی و نظافت کامل پس از خروج هر گروه از مسافرین، با حسایست بیشتر را یادآور می‌شود.

گمان می‌رود که در ایام نوروز 1401 به دو دلیل محدودیت‌های موجود به واسطه شرایط همه‌گیری کرونا و نیز هزینه‌های بالای سفر و اقامت، تمایل گردشگران و زائرین به ویژه برای اقامت‌ در موقعیت‌های اطراف حرم مطهر بیشتر باشد و علاوه بر این در صورتیکه افراد تمایل به حضور طولانی مدت در شهر مشهد داشته باشند نیز افزایش تقاضا برای اسکان در این نوع اقامتگاه را شاهد خواهیم بود که می‌طلبد از هم اکنون برای مدیریت، ساماندهی و نظارت بر فعالیت و ارائه خدمات خانه مسافرها اقدام شود تا نوروزی ایمن و با رضایتمندی بیشتر برای زائرین حرم مطهر امام هشتم فراهم باشد.